تئوری های سازمان و مدیریت
در سال های اخیر، ترجمه و بعضا تالیف کتابهای مدیریت در کشور ما رونق یافته است و این می تواند بیانگر حرکت مدیریت به سوی علمی شدن در این دیار باشد. کتابهای مربوط به نظریه ها یا تئوری های سازمان و مدیریت از جمله کتابهای مورد توجه بوده اند. کتابهای ترجمه شده ویژگی های ارزشمند و مباحث نویی را در بر دارند. اما ویژگی مشترک آنها این بود که نظریه ها را از زبان عرضه کنندگان آن تئوری ها مطرح نمی کنند، آن نظریه ها را در پیوند با موضوعاتی خاص (مثلا فناوری و ساختار) و به ویژه از دیدگاه نویسندگانی که نظریه ها را بنا به سلیقه با ترکیب هایی ناهمگن در کنار هم قرار داده اند، مطرح می سازند. این شیوه طرح تئوری ها می تواند مفید باشد، اما در عین حال بعید نیست خواننده را دچار پیش داوری و به مدرس نحوه خاصی از تدریس را تحمیل کند.
منظور از تدوین این کتاب – که بیش از نیمی از آن بر کتابهای مختلف چند استاد طراز اول تئوری های مدیریت به نامه های پیو، هیکسن و هاینینگز مبتنی است اقتباس شده – عرضه مستقیم نظریه ها به خوانندگان است. استادان ارجمند نیز می توانند طبق سلیقه خود در هر ترم تعدادی از آن تئوری ها را تدریس یا مطالعه آنها را در کنار یک کتاب اصلی به دانشجویان خود توصیه کنند.
این کتاب جزو جدایی ناپذیر درس سیاست ها و مدیریت استراتژیک بازرگانی به شمار می آید. صرف نظر از نظر کابردهایی که برای این کتاب برشمرده شد از تعدادی از نظریه های مطروحه برای تدریس به مدیران ارشد در سمینارهای درجه یک و چند روزه نیز می توان استفاده کرد. جامعه شناسی وجه غالب نظریه های مطروحه در این کتاب است و به همین جهت می تواند برای تدریس جامعه شناسی سازمان استفاده شود.
کتاب فقط شامل چند نظریه نیست، در ابتدا دارای مقدمه ای است که با استفاده از آن می توان به چارچوبی برای دسته بندی تئوری های دست یافت. مقدمه از کتاب اسکات که به عنوان محققی با سابقه و صاحب نام در زمینه سازمان و مدیریت از ژرف نگری خاصی برخوردار است- برگرفته شده است که سازمان را با نگرش از سه دیدگاه عقلایی- قانونی، طبیعی و نظام مند یا نظام گرا تعریف می کند. می توان نظریه هایی مانند بوروکراسی وبر و سازماندهی فایول را از جمله دیدگاه های عقلایی- قانونی، تئوری هایی با مفاهیم اظهار شده از سوی چستر بارنارد را در زمره دیدگاه های طبیعی و نظرگاه های لارنس و لورش و تامپسون را از شمار دیدگاه های نظام گرا و نظام مند محسوب کرد. از چارچوب های دیگری که ضمن دو مبحث انتهایی کتاب از دیدگاه مورگان و فیفر عرضه شده اند نیز می توان برای تقسیم بندی نظریه های سود جست. اما نکته قابل توجه اینکه برخی تئوریها را می توان برای تلفیق، و نه تفکیک دیدگاه های محققان و نظریه پردازان بکار برد.
مبحث انتهایی کتاب چارچوبی برای نقد نظریه های قبلی به دست می دهد، اما کلا هدف کتاب محول کردن نقد نظریه ها به استفاده کنندگان از آن است.
بلاخره مبحث مربوط به حرکت به سوی پسانوین گرایی متضمن ویژگی های مشترک کلیه نظریه ها است.
نویسنده: حسین رحمان سرشت
فهرست مطالب این کتاب
– مبانی نظریه های سازمان و مدیریت از دیدگاه اسکات
– سازمان ها، برای تحقیق
– همگرایی و واگرایی در پژوهش های سازمانی
– گوناگونی سازمان ها
– علاقه های گوناگون
– سطوح تجزیه و تحلیل
– عناصر متشکله سازمان ها
– ساختار اجتماعی
– کنشگران- اقدام گران اجتماعی سازمان
– هدف ها
– فناوری
– محیط
– تعریف مفهوم سازمان
– تعریف سازمان به عنوان سامانه ای قانونمند و خردمدار
– تعریف سازمان به عنوان سامانه طبیعی
– تعریف سازمان به عنوان سامانه ای باز
– ماکس وبر و بوروکراسی (دیوانسالاری)
– هنری فایول و مدیریت عمومی و صنعتی
– سازماندهی کار از دیدگاه فرانک و لیلیان گیلبرت
– سامانه های مدیریت
– حرکت سنجی
– خستگی سنجی
– حرکت سنجی و کارگر
– روان شناسی مدیریت
– جمع بندی
– هربرت سایمون: رفتار اداری و تصمیم
– جیمز جی مارچ: ابهام و تصمیم گیری در سازمان
– ویکتور اچ وروم و شیوه تصمیم گیری هنجاری
– سی نورث کت پارکینسون و قوانین پارکینسون
– الوین دبلیو گولدنر و جلوه های مختلف بوروکراسی
– نارسایی های بوروکراسی
– نارسایی های بوروکراسی از دیدگاه مرتن
– نارسایی های بوروکراسی از دیدگاه سلزنیک
– نارسایی های بوروکراسی از دیدگاه گولدنر
– برداشت هایی از چارچوب های بوروکراتیک
– چستر بارنارد و نظام تعاون
– امیتای اتزیونی و ساختار کنترل سازمانی
– آلفرد دی چندلر و رابطه ساختار با راهبرد (استراتژی)
– الیورایی ویلیامسن و سازمان های اقتصادی
– ریموندایی مایلز و چارلز سی اسنو و تطابق، شکست، و مشاهیر
– کریستوفر بارتلت، سومانترا گوشال و مدیریت در فراسوی مرزها
– تام برنز و نظام های ماشینی و زنده (بنیادهای رویکرد اقتضائی)
– پل لارنس و جی لورش و رویکرد اقتضائی)
– جون وودوارد و اثر تکنولوژی بر ساختار سازمانی
– خلاصه تحقیق خانم وودوارد
– جیمز دی تامپسون و هماهنگی درونی و بیرونی سازمان
– وابستگی جمعی
– وابستگی زنجیره ای
– وابستگی متقابل
– ماری پاکر فالت
– ناسازگاری سازنده
– صدور دستورات
– قدرت/ اقتدار
– روان شناسی کنترل
– روان شناسی تعلیم و مشارکت
– رهبری
– مدیریت حرفه ای
– اریک تریست و تحقیقات مربوط به سامانه های فنی و اجتماعی در موسسه تاویستاک
– درک پیو، گروه استن و محاسبه عناصر ساختار سازمانی
– گیرت هافستید و آثار فرهنگ
– میشل کروزوییر و بازی قدرت در سازمان
– چارلز هندی و خدایان مدیریت
– هاری براورمن و بحث فرآیند کار
– رزابت موس کانتر و مردان و زنان سازمان
– دیوید سیلورمن و عمل سازمانی
– اندرو پتیگروو و دگرگونی راهبردی در سازمان
– پیتر سنگه و یادگیری سازمانی