اصول کار با موس وطرحهاي نوين آن

موس يکي از کاربردي ترين ابزارهاي ورودي رايانه مي باشد و امروزه کمتر کسي است که در کار با رايانه از آن استفاده نکند. با وجود اينکه اين دستگاه وارد کردن داده ها را بسيار ساده کرده است ولي متاسفانه به علت ايجاد پوسچرهاي تکراري و طولاني مدت امکان ايجاد صدمات ناشي از حرکات تکراري RSIرا فراهم مي کند . اين صدمات اغلب منجر به درد ، سوزش، ورم، ضعف عضلات، بي حسي، کرختي و کاهش مهارت در اندامهاي مرتبط مي شود. و براي پيشگيري از ايجاد چنين ناراحتي هايي دانستن مفاهيم پيايه و اصول ارگونومي در مورد سطح مشترک بين رايانه و کاربر آن، علاوه بر اينکه مي تواند از بروز اينگونه صدمات جلوگيري کند ،بهره وري و لذت در کار با رايانه را نيز به حد اکثر خود مي رساند.بطور کلي در کار با موس رايانه بايد به نکات زير توجه شود تا امکان ايجاد صدمات RSIبه حد اقل ممکن برسد :
1. در دست گرفتن موس : موس را به آرامي در دست بگيريد و آن را در محدوده مورد نظر حرکت دهيد. محکم گرفتن موس تنش زيادي را به دست وارد مي کند.
2. حرکت موس با آرنج : براي حرکت دادن موس مفصل آرنج را محور قرار دهيد تا بدون خم شدن مچ دست امکان حرکت فراهم شود.
3. محل قرارگيري موس : براي يافتن بهترين محل قرارگيري موس روي صندلي خود تکيه دهيد ، بازوها را در موقعيت راحت(Relax) آويزان قراردهيد ساعد خود را از مفصل آرنج خم کنيد سطح زير آرنج شما ارتفاع قرارگيري موس را تعيين مي کند و درحرکت ساعد در همين موقعيت محدوده حرکت موس را نشان مي دهد. به ياد داشته باشيد که اگر موس خارج از اين محدود ه قرارگيرد يابه هرعلتي مثل شلوغي ميز و… دور از صفحه کليد قرارگيرد ، دست کاربر براي دسترسي به موس در حالت کشش قرارمي گيرد که براي رفع اين مشکل يک جايگاه (Platform) براي موس درنظرگرفته مي شود.
4. از تکيه دادن مچ به لبه ميز جلوگيري کنيد : بسياري از سياهرگ هاي ناحيه مچ سطحي هستند و هر فشاري به اين ناحيه ميتواند جريان خون را مختل کند و اين اختلال خطر ايجاد صدمات را افزايش مي دهد.
5. از استراحتگاه مچ استفاده نکنيد : تحقيقات اخير نشان داده است که استراحتگاههاي مچ فشار داخل تونل کارپ را دو برابر افزايش مي دهند. زيرا غضروف تونل کارپ بسيار انعطاف پذير بوده و هرفشاري را مستقيما به داخل تونل هدايت مي کند.
6. وضعيت مچ را در موقعيت خنثي حفظ کنيد : وجوود استراحتگاهي نرم با سطح گرد شده و يا دسته صندلي براي استراحت آرنج موجب مي شود که حرکت موس با خمشدن وچرخش مچ دست صورت گيرد که نتيجه آن افزايش فشار داخلي تونل کارپ است .
7. شکل موس : موسي را انتخاب کنيد که ساختار قرينه داشته و در حد امکان مسطح باشد، زيرا کف دست انسان خميدگي آناتوميکي خاصي دارد که از برخورد کف دست با سطوح مختلف جلوگيري مي کند. اندازه موس بايد با دست کاربرمتناسب باشد.
8. از پوسچر هاي طولاني مدت جلوگيري کنيد : در هر ساعت 4 يا 5 بار شانه ها را بچرخانيد و دست و انگشتان خود را به آرامي تکان دهيد.
از آنجايي که نمي توان انتظار داشت کاربر تمامي موارد فوق را رعايت کند ،مهندسين موسسه Torbay Holdings که به نام Quill نيز معروف است با به کارگيري اصول بيومکانيک براي به حد اقل رساندن صدمات ناشي از حرکات تکراري RSI به طراحي يک موس ارگونوميک پرداخته است. اين موس اجازه مي دهد تا کاربر بدون در دست گرفتن موس آن را حرکت دهد و به همين علت آن را gripless mouse ناميده اند. هنگام کار با موس هاي معمولي کاربر بايد موس را در دست بگيرد و براي کليک کردن روي دکمه هاي موس نيزبه آنها ميزان معيني فشار وارد آورد. با وجود اينکه استرس و فشار وارد آمده براي کليک کردن بسيار کم به نظر مي رسد ولي در طولاني مدت براي بافتهاي نرم و اعصاب سوزش آور خواهد بود.
اين موسسه با درنظر گرفتن نحوه حرکت دست هنگام کار با موس توانسته است براي دست يک استراحتگاه قايقي شکل طراحي کند که علاوه بر افزايش زيبايي ظاهري موس، امکان انجام عمليات با موس را بدون دردست گرفتن آن فراهم مي آورد. اين موس از ساير موسها بزرگتر و سبکتر است و اساس نوري دارد. غير از تميز کردن سطح آن نيازي به هيچگونه نگهداري ديگري ندارد .
اين موس اجازه مي دهد انجام عمليات کاري با موس به گونه اي انجام گيرد که مچ دست موقعيت خنثي را حفظ کند . چرخش و خمش نداشته باشد همانطور که در شکل نشان داده شده است ، هنگام استفاده از اين موس دست کاربر در استراحتگاه طراحي شده قرار گرفته و بدين ترتيب انگشت وسط او روي دکمه پايين موس قرارمي گيرد و انگشت اشاره روي دکمه بالايي قرارمي گيرد .چرخ scroll نيزدر وسط دو دکمه ياد شده قرارگرفته و توسط هر دو انگشت قابل کنترل است. از آنجايي که محور دکمه هاي موس (بطور طولي) در دسط قرارگرفته است عمل کليک کردن به طول انگشت فرد بستگي ندارد.
اکثر حرکات با اين موس با آرنج و شانه انجام مي گيرد استفاده از آن بسيار راحت تر است ولي تا قبل از عادت کردن کاربربه آن ممکن است به نظر برسد که دقت کمتري دارد.
با استفاده از اين موس دست درهنگام انجام عمليات با موس نيز در حالت استراحت قرارمي گيرد همچنين اين موس از برخورد دست با پد يا سطح زير موس جلوگيري مي کند و بدين ترتيب از ايجاد هرگونه ناراحتي پوستي ناشي از تماس با سطوح و کثيفي جلوگيري مي کند.

منبع :

مجله شماره 17 پیام ارگونومی